James Welling

Vier jaar na Metamorphosis, de overzichtstentoonstelling in het S.M.A.K. die gewijd was aan het werk van James Welling, met meer dan twintig fotoreeksen die hij sinds de jaren 1970 gemaakt heeft, nodigt het MACS de Amerikaanse kunstenaar uit om het fotografische werk te tonen dat hij tegenwoordig maakt rond architectuur en beeldhouwkunst uit de klassieke oudheid.

De titel is een referentie naar de ‘cento’, een oude dichtvorm waarbij een gedicht gemaakt wordt door fragmenten uit verschillende poëtische of muzikale werken samen te brengen. De kiem voor deze nieuwe reeks werd gelegd in 2018, in The Met (Metropolitan Museum of Art) in New York, wanneer James Welling foto’s neemt van de buste van Julia Mamaea, een Romeinse keizerin van Syrische afkomst.

Vervolgens maakt hij afdrukken in diverse kleuren door middel van een oude druktechniek: lichtdruk. De kunstenaar, ontroerd door de vloeibaarheid van de pigmenten die zowel in de beeltenis als in de steen waren doorgesijpeld en zo het gelaat opnieuw een huidskleur gaven, beseft dat deze vervaagde en doorschijnende weergave teruggrijpt naar twee fenomenen uit de geschiedenis: de polychrome beeldhouwkunst uit de oudheid en de zwart-wit fotolithografie in de eerste fotoreeksen over archeologische missies uit de 19^de eeuw.

De vele prints, gemaakt op basis van een en hetzelfde fotonegatief van Julia Mamaea als bronafbeelding, zullen vervolgens uitmonden in vele bezoeken aan sites en musea, voornamelijk in Athene en Eleusis, alsook in het bestuderen van kleurentheorieën uit de klassieke oudheid, in het bijzonder die van Aristoteles. Diens persoonlijke observaties van gekleurde voorwerpen in de natuur, voornamelijk van planten, vinden een vreemde en verre weerklank in het fotografische proces van James Welling door zijn beschrijving van fenomenen als het fixeren, vervagen of veranderen van kleuren, bijvoorbeeld bij bladgroen.

De foto’s van Cento reflecteren op een poëtische manier over deze archaïsche opvatting van kleuren; in de tentoonstelling worden ze trouwens geplaatst tegenover een muurschildering die de kleuren(leer) van Aristoteles herneemt. Dat is echter niet de enige bestemming in de tijdreis van James Welling, die sinds 1998 bezig is met digitale technologieën en het kleurenpalet van het softwareprogramma Photoshop, dat als esthetisch voordeel heeft dat “kleur bevrijd wordt” uit het keurslijf van het onderwerp en zijn historische context: “Intense kleuren en bladgoud accentueerden textiel, haar en huidskleur,” zegt hij over Cento en zijn hommage aan de Griekse beeldhouwkunst. “Moderne benaderingen van deze polychromie wekken verbazing bij bezoekers die nog vertrouwd zijn met het neoklassieke schoonheidsideaal. Maar ik ben niet geïnteresseerd in het louter hercreëren van het (kleuren)palet van de oude Grieken. Met behulp van digitale technologie heb ik op de sculpturen heel onnatuurlijke kleuren aangebracht, vanuit het idee dat ze doorsijpelen in de eeuwenoude steen en een eigen leven gaan leiden.”

Curator: Denis Gielen

Het Cento-proces

Voor het creëren van een Cento gebruik ik een laserprinter om een sterk verzadigd kleurenbeeld te printen op een lithografische plaat in kunststof. Bij lithografie hecht inkt zich enkel aan de waterafstotende delen van de plaat. In dit geval stoot de toner met koolstofpoeder (van de laserprint) water af en trekt ze inkt aan. Daarna bevochtig ik de plaat met een natte spons en breng ik – met een kleine inktroller – overal lagen halftransparante zwarte of blauwe inkt aan op de vochtige plaat. De dunne glazuurlagen van donkere inkt temperen de heldere kleuren van de laserprint. Ten slotte stel ik de ingeïnkte plaat tentoon als kunstwerk, in plaats van de plaat te printen op papier.

Hoewel lithografieën traditioneel geprint worden met litho-inkt, een stevige pasta met een onaangename geur, vind ik olieverf soepeler en aangenamer om mee te werken. Voor bepaalde Cento’s borstel ik extra verf en pigmentpoeder op delen van de inktafbeelding, of verwijder ik selectief verf op bepaalde plekken, iets wat onmogelijk zou zijn geweest met stevige litho-inkt. Wanneer ik olieverf aanbreng op de plaat, dan zorgt dat voor onvolmaaktheden op het beeldoppervlak – krassen, kleurspatten en -druipers. Het unieke resultaat is zowel een schilderij als een foto.

James Welling

Wall Painting for Aristotle and Vitruvius

2021

Voor Wall Painting for Aristotle and Vitruvius ben ik vertrokken van de kleurbenamingen uit Aristoteles’ De Coloribus en Vitrivius’ De Architectura en translitereerde ik die naar een schilderij. Bij transliteratie wordt het alfabet van een taal omgezet in een ander alfabet. De geringe discrepantie tussen de talen is onderhevig aan aanpassingen en correcties.

James Welling